بازشناسی جهانی که علم آموخت

نوشتیم که طبیعت شناسانِ ارسطوئی در تحلیل حوادث در درجه ی اول به طبایعِ پدیده ها رجوع میکردند و ابتدا از درون شروع می کردند تا در نهایت به بیرون برسند.اما در علمِ جدید در تبیین حوادث، ابتدا به کاوشِ عوامل و موثرات بیرونی می پردازند و هیچ گاه خود را به پایان مسیر رسیده نمی داند.طبایع، پایان مسیر است و ذات مقصد نهایی است و همینکه کسی بدانجا رسید می داند که ورائی برای آن متصور نیست. لذا طبیعت شناسی ارسطوئی، دانشی است که هم دست را می بندد و هم دهان را و به واقع راهِ رشد خود را مسدود می کند. و این چنین بود که طبیعت شناسی قرنها دور خود می چرخید.سپاس از مطالعه شماپایان قسمت 26ادامه دارد... بازشناسی جهانی که علم آموخت...ادامه مطلب

امروز در خیال هیچ فیزیکدان یا شیمی دانی نمی گذرد که شکافتن اتم را به طبیعت رادیوم و یا کروی بودن قطرات باران را به طبیعت باران منسوب کند. علم جدید دریافته که اگر نظم و مجموعه ی جدیدی بپا شود، بسا که همین نمک و مغناطیس و گوگرد و پنبه و ... اوصاف دیگری به خود بگیرند. کافیست کره ی زمین کمی داغتر از این که هست شود یا فاصله ای بیشتر یا کمتر از فاصله ی کنونی با خورشید پیدا کند تا کثیری از اوصاف امروزین ساکنان آن بدل به اوصاف دیگر شود.وقتی میبینیم با تغییر نور رنگ اجسام عوض می شود دیگر هیچ رنگی را طبعی نمی توانیم بشماریم.وقتی میبینیم با تغییر حرارت، شفافیت شیشه عوض می شود و تغییر می کند دیگر نمی توانیم شفافیت را برای شیشه طبعی یا ذاتی بشماریم.ریشه ی اختلاف ارسطوئیان و عالمان عصر جدید در این است که معاصران هیچ موجودی را به خود واننهاده و فارغ از شرایط و آسوده از اخلالِ اخلالگران بیرونی نمی بینند و عرضه کردن تئوریها به زبان ریاضی و کمیّات را فن و فریضه ی خود می دانند ولی ارسطوئیان [پیشینیانِ پیرو طبیعت شناسی ارسطو] بر این باور بودند که موجودات، علی الاصول و علی الاغلب، فارغ از اخلال یکدیگر نشسته اند و به صدورِ آثار خویش مشغول اند.باسپاس از مطالعه شماادامه دارد...پایان قسمت 27 بازشناسی جهانی که علم آموخت...ادامه مطلب

طبیعت شناسان پیشین گمان می بردند که چند تجربه ی معدود و محدود و افزودن و کاستن اوصافی چند، می تواند طبیعت شیئی Objective مُجَرَّب را در مشت آنان بنهد و نمی اندیشیدند که این استقرائات ساده را در روستا و شهر خود و یا در موطن بزرگ آدمیان (یعنی کره ی زمین) انجام می دهند و بسا که غربت از این وطن، به نتایج غریبِ تازه منتهی گردد.ولی عالمانِ حکیمِ روزگار ما دریافته اند (بگذریم از برخی علم ناشناسان) که یقینِ علمی به سرابی دلفریب و خردناپسند بدل گشته است. پایان این قسمتادامه دارد... بازشناسی جهانی که علم آموخت...ادامه مطلب